Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια - ΧΑΠ;
Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), ονομάζουμε την χρόνια πάθηση των πνευμόνων που προκαλείται από την στένωση των αεραγωγών και την καταστροφή του πνευμονικού ιστού. Η ΧΑΠ (ονομάζεται και εμφύσημα ή χρόνια βρογχίτιδα) είναι μία νόσος των πνευμόνων που μπορεί να προληφθεί. Προκαλείται από τη μακροχρόνια εισπνοή ρύπων, κυρίως του καπνού του τσιγάρου, και η οποία επιδεινώνεται με το χρόνο και μειώνει μόνιμα την ικανότητα του ατόμου να αναπνέει σωστά και να διατηρεί μια δραστήρια ζωή. Όταν έχετε ΧΑΠ, ο αέρας δεν εκπνέεται εύκολα από τους πνεύμονες γιατί οι αεραγωγοί βρίσκονται σε μόνιμη συστολή. Αυτό κάνει τον αέρα να παγιδεύεται μέσα στους πνεύμονες, καθιστώντας την αναπνοή όλο και πιο δύσκολη. Αυτή η απόφραξη των αεραγωγών, οδηγεί σε παγίδευση του αέρα και μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια και σας εμποδίζει να εκτελείτε τις καθημερινές σας δραστηριότητες.
Η ΧΑΠ είναι η 3η αιτία θανάτου από το 2012 σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ευθύνεται κάθε χρόνο για περισσότερους από τρία εκατομμύρια θανάτους στον πλανήτη μας (5,6% των θανάτων παγκοσμίως). Ο αριθμός των θανάτων από τη ΧΑΠ αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τις επόμενες δεκαετίες και θα οδηγήσει 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους να νοσήσουν και περίπου σε 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες από ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν.
Ποια είναι η αιτία της ΧΑΠ;
- Το κάπνισμα είναι η βασικότερη αιτία της ΧΑΠ. Ακόμα και οι πρώην καπνιστές που το έχουν διακόψει επιτυχώς διατρέχουν κίνδυνο γιατί οι πνεύμονές τους μπορεί να έχουν ήδη υποστεί βλάβη που οδηγεί σε ΧΑΠ.
- Επίσης άνθρωποι που στα σπίτια τους έχουν βλαβερούς καπνούς και σκόνη (μαγγάλι, τζάκι) χωρίς καλό εξαερισμό εμφανίζουν συχνά την πάθηση.
- Άνθρωποι που δουλεύουν σε περιβάλλον με συνθήκες επιβαρυμένες σε καπνό και σκόνη (ορυχεία).
- Σε σπάνιες περιπτώσεις, γενετικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν ΧΑΠ.
Τα συμπτώματα της ΧΑΠ είναι πολλαπλά. Τα κυριότερα είναι βήχας επίμονος για παραπάνω από έναν μήνα τον χρόνο και κυρίως πρωινές ώρες, αύξηση της παραγωγής πτυέλων, δυσκολία στην αναπνοή κατά την κόπωση και σταδιακά και στην ηρεμία. Πολλοί ασθενείς για αρκετά χρόνια τα θεωρούν λανθασμένα σαν μία φυσιολογική συνέπεια του καπνίσματος («τσιγαρόβηχας») και της ηλικίας με αποτέλεσμα να καθυστερούν να επισκεφτούν τον πνευμονολόγο για να εξεταστούν και να υποβληθούν σε σπιρομέτρηση, που είναι η εξέταση που αποκαλύπτει την νόσο.
Η ΧΑΠ αποφράζει τους βρόγχους (τους αεραγωγούς που αναπνέουμε) και καταστρέφει κυριολεκτικά τους ιστούς των πνευμόνων. Οι βλάβες αυτές, από ένα σημείο και μετά, είναι μη αναστρέψιμες. Δυστυχώς αφού καταστραφεί το 50-60% των πνευμόνων ο ασθενής αρχίζει να έχει σοβαρά συμπτώματα και 2-3 κρίσεις επιδείνωσης της νόσου τον χρόνο, κρίσεις που συχνά τον οδηγούν να εισαχθεί και να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο. Αν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα συμπτώματα και να καπνίζει, αφήνει τη νόσο να εξελιχθεί στην πιο προχωρημένη της μορφή.
Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται εύκολα με τη σπιρομέτρηση. Το τέστ είναι πολύ εύκολο και ανώδυνο. Το μόνο που πρέπει να κάνει ο ασθενής είναι να φυσήξει δυνατά και συνεχόμενα.
Πως γίνεται η εξέταση;
Η σπιρομέτρηση είναι μία εύκολη, αναίμακτη – μη επεμβατική – εξέταση, η οποία διενεργείται με ένα μηχάνημα, το σπιρόμετρο, το οποίο μπορεί να είναι είτε αυτόνομο είτε συνδεδεμένο σε υπολογιστή.
- Κάθε καπνιστής που είναι πάνω από τα 35, με ένα έστω από τα συμπτώματα βήχα, απόχρεμψη ή δύσπνοια θα πρέπει να επισκεφθεί τον πνευμονολόγο προκειμένου να υποβληθεί σε έλεγχο για ΧΑΠ και να διακόψει το κάπνισμα.
- Όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση.
Θεραπεύεται η ΧΑΠ;
Η νόσος μπορεί να ελεγχθεί πλήρως, να εμποδιστεί και να σταματήσει να εξελίσσεται γιατί το βασικό της αίτιο είναι το κάπνισμα το οποίο μπορεί να διακοπεί.
Ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία της αποτελεί η διακοπή του καπνίσματος.
Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει τα εισπνεόμενα φάρμακα, φάρμακα διακοπής καπνίσματος, αντιγριπικό και αντιπνευμονιοκοκκικό εμβόλιο.
Η μη φαρμακευτική θεραπεία της ΧΑΠ σχετίζεται με την πνευμονική αποκατάσταση δηλαδή πρόγραμμα εκπαίδευσης ασθενών, φυσιοθεραπεία, άσκηση, διατροφική παρέμβαση και ψυχολογική υποστήριξη, την οξυγονοθεραπεία, τον μη επεμβατικό μηχανικό αερισμό και την χειρουργική αντιμετώπιση.
Πρόσφατες μεγάλες πολυεθνικές κλινικές μελέτες χιλιάδων ασθενών παρουσιάζουν σπουδαία αποτελέσματα όσον αφορά την ανακούφιση από τα συμπτώματα, την αύξηση της ικανότητας των ασθενών για σωματική δραστηριότητα, την επιβράδυνση της επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας, την βελτίωση της ψυχικής κατάστασής τους, την αποφυγή των λοιμώξεων-παροξύνσεων-νοσηλειών, την βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ελάττωση της θνησιμότητας. Απαραίτητο στοιχείο της σωστής και αποτελεσματικής θεραπείας είναι και η τακτική παρακολούθηση των ασθενών από τον κατάλληλο γιατρό που είναι ο πνευμονολόγος.
